SERVİKS (RAHİM AĞZI) KANSERİ NEDİR?
Rahim ağzı kanseri, serviks olarak adlandırılan, rahmin alt kısmının kanseridir. Serviks, rahmin vajinaya açılan, gebelik boyunca bebeği tutmak için sıkıca kapalı duran ve doğum esnasında genişleyerek açılan kısmıdır. Serviks, aynı zamanda enfeksiyonların rahime ulaşmasını engelleyen koruyucu bir bariyer görevide yapmaktadır.
Serviks kanseri, rahim ağzındaki normal hücrelerin, anormal hale gelip, kontrolsüz bir şekilde çoğalmasıyla oluşan bir kanser türüdür ve hastalığın oluşumu yıllarca sürebilmektedir. Daha sıklıkta 30-55 yaşları arasındaki kadınlarda görülür. Hastalığın oluşumu öncesi rahim ağzı hücreleri bir takım değişiklikler göstermektedir ve bu değişiklikler erken tanı ile tespit edilebilmektedirler. Böylece kanser oluşmadan önlemler alınabilmektedir, yani kadınlar kansere yakalanmadan önce tanılanıp, hastalıktan korunabilmektedir. Eğer, erken tanılama yapılamazsa, bu hücreler kaçınılmaz olarak kansere dönüşecektir. Tarama programları, rahim ağzı kanserinin azalmasında önemli bir etkiye sahip olmasına rağmen hala kadınlar serviks kanseri nedeniyle ölmektedir. Dünya çapında her iki dakikada bir, bir kadın rahim ağzı kansei nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Dünyada kansere bağlı ölümle arasında 3. sıradadır.
RİSK FAKTÖRLERİ
*HUMAN PAPİLLOMA VİRÜS: Hemen hemen tüm rahim ağzı kanserlerinin nedeni kısaca HPV (human papilloma virüs) adı verilen bir virüstür. Bu virüs cinsel ilişki ile bulaşmaktadır. Hatta tam bir birleşme olmasa dahi, genital bölgelerin birbirine temasıyla ve sadece bir cinsel temasla dahi bulaşabilmektedir.
Vücudun bağışıklık sistemi bu virüsü yok edebilir, ancak bağışıklık sisteminin iyi çalışmadığı durumlarda virüs normal hücrelerin içine yerleşir ve bu hücrelerin anormal gelişmesine yani kanserleşmesine neden olur. Yaklaşık 100 HPV tipi mevcuttur, bunların yaklaşık 80 tipi rahim ağzı kanseri için risk faktörü oluşturmaktadır. Kansere neden olmayanları ise cinsel bölge (genital) siğillerine neden olur. Rahim ağzı kanserlerinin % 70’inden ve cinsel bölge siğillerinin % 90’ından sorumlu olan HPV tip 16 ve 18 için aşı geliştirilmiştir.
*CİNSEL ÖYKÜ: HPV cinsel yolla bulaşan bir virüstür. İlk cinsel ilişkinin genç yaşta olması, çok sayıda cinsel partner ya da çok sayıda cinsel partneri olan kişilerle cinsel ilişki yaşanması ve cinsel ilişki sırasında korunma yöntemlerinin kullanılmaması rahim ağzı kanserine yakalanma riskini artırmaktadır.
*GEBELİK SAYISI: 7 veya daha fazla hamilelik geçiren kadınlarda rahim ağzı kanseri riski fazladır.
*DOĞUM KONTROL HAPLARI: 5 yıldan uzun süre doğum kontrol haplarının kullanılması rahim ağzı kanseri riskini artırmaktadır.
*GENETİK: Anne veya kız kardeşte rahim ağzı kanseri olması hastalığa yakalanma riskini artırır.
*SİGARA: Sigara içmek başta akciğer olmak üzere bir çok kanser gelişiminin nedeni olduğu gibi, rahim ağzı kanserlerine yakalanma oranını da 2 kat daha artırmaktadır.
*DİYET: Sebze ve meyveden fakir diyet, özel,kle A ve C vitamini eksiklikleri riski artırmaktadır.
*TARAMA: Rahim ağzındaki hücresel değişiklikler, PAP-Smear testi ile tespit edilebilmektedir. Düzenli olarak jinekolojik muayene ve PAP-Smear testini yaptırmayan kadınlarda rahim ağzı kanserine yakalanma riski daha da artmaktadır.
NASIL KORUNURUM
• Sebze ve meyveden zengin diyet tüketin.
• Cinsel ilişki esnasında korunma yöntemlerini kullanın, güvenli cinsel ilişkiler yaşayın.
• Sigaradan ve sigara dumanından uzak durun.
• Doğum kontrol haplarını mutlaka hekiminize danışarak kullanın.
• Rahim ağzı kanserine neden olan HPV tipleri için geliştirilmiş aşıları yaptırın. Aşının en yüksek düzeyde etkili olması henüz cinsel ilişkiye başlamamış kişilere uygulanması ile olur, bu nedenle 9-26 yaş arası özellikle cinsel hayatı başlamamış genç kızlarda yapılması önerilmektedir. 0.-1. ve 6. Aylarda olmak üzere yapılan üç dozluk HPV aşısının, rahim ağzı kanserine en sık neden olan virüs tiplerine karşı yüksek koruyuculuk sağladığı bilinmektedir.
• Rahim ağzı kanseri tarama programlarını bilin ve düzenli olarak taramalarınızı yaptırın:
- İlk cinsel ilişkiden itibaren 29 yaşına kadar 3 yılda bir veya
- 21-29 yaş arası 3 yılda bir PAP-Smear testi
- 30 - 65 yaş arası 5 yılda bir HPV testi ve PAP-smear testi (tercihen) veya her 3 yılda bir sadece PAP-Smear testi
- 65 yaş üzeri kadınlar, birbirini takip eden 3 negatif PAP-Smear testi veya son 10 yılda üst üste iki kez negatif HPV testi sonucuna sahip ise tarama programından çıkarılabilirler.
Rahim ağzı kanseri/ HPV DNA testi / HPV aşısı - Doç. Dr. Ceyhun Numanoğlu