MEME KANSERİ NEDİR?
Meme kanseri, meme dokusundaki hücrelerin kontrolsüz çoğalması ile gelişen kanserlerdir. Meme dokusunun herhangi bir yerinden kaynaklanabilir. Meme kanseri kadınlarda görülen kanser tipleri arasında birinci sırada yer almaktadır. Hayat boyu her 8 kadından 1’inin kansere yakalanma riski vardır ve her 30 kadından biri meme kanseri nedeni ile hayatını kaybetmektedir.
MEME KANSERİ RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
Değiştirilmeyen risk faktörleri
• GENETİK: Meme kanserinin yaklaşık %5-10’u kalıtsal özellik gösterir(BRCA1 ve BRCA2 genleri). Ailesinde meme kanseri olan bir kimse bu genleri taşıyorsa meme kanseri riski oldukça yüksektir.
• CİNSİYET: Kadınlarda erkeklere göre 100 kat fazla görülür.
• YAŞ: Meme kanserlerinin %80’i postmenopozal dönemde görülür. 2/3’ü 55 yaş üzeridir.
• AİLEDE MEME KANSERİ ÖYKÜSÜ: Meme kanseri olanlarda %20-30 aile öyküsü bulunmaktadır. Bu nedenle; yakın akrabalarınızda meme kanseri varsa, genetik yönden kuvvetli bir meme kanseri adayı olabilirsiniz. Bu sebeple kontrollerinize daha fazla önem vermelisiniz.
• İYİ HUYLU MEME HASTALIKLARI: Memede kist, fibroadenom ve hiperplazi gibi iyi huylu meme hastalıkları hikayesi meme kanseri için risk faktörüdür.
• IRK VE ETNİK FAKTÖRLER: Beyazlarda risk daha fazladır.
• İLK ADET YAŞI: İlk adetini erken yaşta görenler daha fazla östrojene maruz kalacakları için risk daha fazladır.
• MENOPOZ YAŞI: İleri yaşta (>55 yaş) menopoza girme, uzun süre östrojene maruz kalacakları için risk daha fazladır.
Değiştirilebilir risk faktörleri
• İLK DOĞUM YAŞI: 30 yaşından sonra doğum yapanlarda risk daha fazladır.
• EMZİRME: Emzirmenin meme kanserine karşı koruyucu etkisi vardır.
• DOĞUM KONTROL HAPI: 10 yıldan daha uzun süre kullanımında ve özellikle genç yaşta kullanılmaya başlandığında meme kanseri ve kalp krizi riski artar.
• MENOPOZ SONRASI HORMON TEDAVİSİ: Bu ilaçlar menopoz sonrası vücutta artık üretilmeyen östrojen ve progesteron hormonlarını içerir. 5 yıl ve daha uzun süre bu ilaçları kullanan kadınlarda meme kanseri ve rahim kanseri riski artar.
• BESLENME: Menopoz öncesi aşırı zayıf kadınlarda ve menopoz sonrası ideal kilonun üzerindeki kadınlarda meme kanseri görülme riski artar. Menopoz sonrası aşırı kilolar ve özellikle yağ dokusu, fazla miktarda östrojen hormonu yapımına neden olur. Sebzeden zengin diyetin diğer birçok kanser türünde olduğu gibi meme kanserinde de koruyucu etkisi vardır.
• ALKOL KULLANIMI: Fazla alkol tüketimi (günde bir kadehten fazla) östrojen hormonu düzeyini artırdığı için kanser gelişim riskini arttırır.
MEME KANSERİNDEN NASIL KORUNABİLİRİM?
Meme kanserini önlemenin bilinen kesin bir yöntemi yoktur. Ancak özellikle yaşam tarzı ile ilgili risk faktörlerini azaltmak için bazı önlemler alabilirsiniz.
• Fiziksel aktivitenizi arttırın, örneğin kısa mesafeleri yürümeyi , asansör yerine merdiven kullanmayı tercih edin. Günde 45-60 dakika egzersiz yapın.
• İdeal vücut ağırlığınızı koruyun.
• Aşırı yağlı gıdalar tüketmekten kaçının.
• Sebze ve meyveden zengin beslenin.
• Alkol alımınızı kısıtlayın.
• İlk doğum yaşınızın 30 yaş altı olmasına ve bebeğinizi emzirmeye gayret edin.
• Doğum kontrol haplarını dikkatli kullanın.
• Meme kanserinin erken tanı ve tarama yöntemlerini öğrenin. Tarama programına uyun:
- Her ay kendi kendine meme muayenesi,
- 20 -40 yaş arası kadınlar yılda bir klinik meme muayenesi ve meme ultrasonu,
- 40 yaş sonrası yılda bir ultrason eşliğinde mamografi yaptırın. (Düzenli yaptırılan kontrollerin sonucuna göre doktor 2 yılda bir olarak mamografinin yeterli olabileceği önerisinde bulunabilir.)
KENDİ KENDİNE MEME MUAYENESİ
Kendi kendine meme muayenesi, erken teşhisteki en önemli yöntemdir. Meme dokunuzu yeteri kadar tanırsanız herhangi değişimi hemen hissedersiniz. Kendi kendine meme muayenesi için her ay kendinize 10 dakika ayırın. Bu muayeneyi her ay, adetinizden bir hafta sonra, yani şişlik ve hassasiyetin en az olduğu dönemde yapabilirsiniz. Menopoza girdikten sonra ise her ayın sabit bir gününde bu muayeneyi yapmalısınız. Herhangi bir anormal bulguya rastladığınızda mutlaka hekiminize muayene olunuz. Unutmayın; erken tanı hayat kurtarır ve hayat parmaklarınızın ucunda.
1-Aynanın karşısında belden üstünüz çıplak, kollarınız yana sarkık olarak durun ve göğüslerinizde şişlik, herhangi birinde anormal büyüme, memelerden birinde anormal şekilde sarkıklık, ciltte buruşma, portakal kabuğu görüntüsü, meme uçlarında asimetri ve renk değişikliği olup olmadığını kontrol edin.
2-Ellerinizi başınızın arkasında kilitleyin ve memelerinizde aynı değişikliklerin olup olmadığını kontrol edin.
3-Aynı kontrolleri ellerinizi belinize koyup omuz ve dirsekleriniz öne doğru iken yapın.
4-Muayenenizi duşta sabunlu ciltte kayganlığın fazla olduğu zamanda yapmaya devam edin. Sırası ile; sağ ve sol kollarınızı başınızın üzerine koyun. İşaret, orta ve yüzük parmaklarınızın uçlarını kullanarak meme ucundan başlayıp dışarı doğru dairesel hareketlerle meme dokunuzu ve koltuk altınızı muayene edin, elinize gelen anormal sertlik olup olmadığını kontrol edin.
5-Aynı muayeneyi sırt üstü yatıp omuz altınıza yastık koyarak da yapın.
6-Her iki meme ucunuzu hafifçe sıkın ve anormal bir akıntı olup olmadığını kontrol edin.